Prostaatvergroting; ontstekingswaarde en hormonen

Een prostaatvergroting zien we in onze westerse wereld bij 50% van de mannen boven de 60 jaar oplopend naar 80% bij 70-80 jarigen. Terwijl eigenlijk de prostaat na de pubertijd niet meer zou moeten/mogen groeien. In dit artikel wordt dieper ingegaan op de lichamelijke processen. Wat is de oorzaak van prostaatvergroting en wat zijn de verbanden met onder andere ontstekingswaarde en hormonen. Nog belangrijker; wat kun je doen om een prostaatvergroting te behandelen of voorkomen?

Klachten prostaatvergroting

De prostaat is een klier ter grote van ongeveer een walnoot die zich rondom de mannelijke plasbuis bevindt. Prostaatvergroting veroorzaakt met name problemen rondom urineren en geeft soms pijn. Blaasproblemen bij prostaatvergroting ontstaan omdat de blaas onvoldoende leeg kan worden gemaakt. Dit leidt ook tot verstoorde slaap vanwege de nachtelijke drang om te plassen.

Meestal gaat het om een goedaardige prostaatvergroting. Soms is prostaatvergroting het gevolg van prostaatkanker.  

De rol van hormonen op prostaatvergroting

De groei van de prostaat wordt geregeld door hormonen, die ook bijdragen aan de vorming van prostaatvocht en zaadcelproductie. Alle zogenoemde sekshormonen worden gesynthetiseerd vanuit cholesterol via diverse enzymen. Uit onderstaand schema blijkt dat de synthesewegen van de verschillende seks hormonen (maar ook cortisol) nauw met elkaar zijn verbonden. 

Mannelijke hormonen; androgenen

Onderzoek naar prostaatvergroting heeft zich gericht op de rol van androgenen. Dit gezien hun rol in prostaatontwikkeling en -groei bij kinderen en pubers. Androgenen zijn de mannelijke geslachts- of sekshormonen, oftewel testosteron en dihydrotestosteron (DHT).  Echter: er is nooit een oorzakelijke rol vastgesteld voor androgene hormonen bij goedaardige prostaatgroei bij volwassenen (behalve bij verstoorde aanleg van geslachtsorganen).

Het gehalte aan testosteron daalt met de leeftijd, normaliter 1-2% per jaar bij volwassenen. Het blijkt dat testosteron bij toenemende leeftijd juist beschermend is tegen ongewenste prostaatgroei, ontsteking en andere prostaatklachten. Dit in tegenstelling tot wat ooit werd gedacht. Hoewel ook voor DHT (dat uit testosteron wordt gevormd) beschermende effecten zijn gemeld, lijkt verhoogde synthese niet gunstig. Dit komt mogelijk door de invloed op groeifactoren. De rol van androgenen – met name DHT- bij prostaatkanker is minder duidelijk en zeker nog onderwerp van onderzoek.

Vrouwelijke hormonen; oestrogenen

Naast androgenen maken mannen ook vrouwelijke sekshormonen aan, zoals bijvoorbeeld oestrogenen. Een verhoogd oestrogeen gehalte is wel gekoppeld aan prostaatvergroting en de symptomen daarvan. Het gaat daarbij vooral om de verhouding testosteron en oestrogeen. Verder is de bio-beschikbaarheid van de hormonen van belang. Net als het aantal receptoren, vooral de Erα- oestrogeenreceptoren.  

Kortom: belangrijk voor een gezonde (kleine) prostaat is de verhouding tussen androgenen en oestrogenen.

Ontstekingswaarde; LGI en prostaatvergroting

Prostaatvergroting gaat vaak samen met ontsteking van het prostaatweefsel. Ook is er een relatie tussen prostaatontsteking en prostaatkanker. De zogenaamde PSA-waarde (Prostaat Specifiek Antigen) is vaak verhoogd bij prostaatontsteking. De PSA-waarde is bekend als indicator voor onderzoek naar prostaatkanker, al is het geen specifieke marker hiervoor.

Naast ontsteking van de prostaat zelf, speelt ook ontsteking elders in het lichaam een prominente rol bij prostaatvergroting en bijbehorende klachten. Vooral Low Grade Inflammation (LGI); een langdurige laaggradige ontsteking. 

De invloed van ontstekingsfactoren

Ontstekingsfactoren hebben een direct effect op prostaatgroei. LGI wordt inmiddels gezien als de grote drijfveer achter prostaatgroei tijdens volwassenheid. LGI leidt vaak tot verhoogt vetweefsel en te grote vetcellen die zelf ook ontstekingsfactoren aanmaken en zo prostaatgroei bevorderen. Tevens bevat vetweefsel het enzym aromatase dat resulteert in verlaging van de ratio testosteron:oestrogeen en zo bijdraagt aan prostaatvergroting.

Verhoogde BMI, maar ook metabool syndroomzijn risicofactoren voor prostaatvergroting, maar naar alle waarschijnlijkheid zijn hierbij de belangrijkste werkingsmechanismes een langdurige laaggradige ontsteking (LGI) en insulineresistentie (IR) .

De invloed van LGI en insuline

LGI  (langdurige laaggradige ontsteking) gaat gepaard met insulineresistentie (IR) en verhoogde insuline gehaltes, waarbij insuline een groeifactor is voor prostaatweefsel. Zowel IR als insulinegehaltes zijn in verband te brengen met prostaatgroei. LGI zorgt op langere termijn voor veranderingen in vele hormoonsystemen die vervolgens effect hebben op prostaatvergroting. Hierbij valt te denken aan;

• De prostaat heeft veel receptoren voor het schildklierhormoon
• Leptine speelt een rol in vervetting
• Het stress hormoon cortisol heeft invloed op ontsteking en seks-hormoonproductie
• IGF1 is een groeifactor voor prostaatweefsel

Interessant is dat IGF1 uit koemelk (hoog gehalte  in kaas van koemelk) identiek is aan het menselijke IGF1 en zo dus prostaatgroei kan bevorderen.

LGI (en IR) dragen tevens bij aan verminderd vermogen van de lever. De lever deactiveert en ontgift metabolieten van sekshormonen zodat ophoping prostaatvergroting kan worden voorkomen. Ook leidt LGI (en IR) ertoe dat de lever minder Sex Hormone Binding Globulin (SHBG) produceert. Dit is een stof die het gehalte aan vrije sekshormonen oftewel hun bio-beschikbaarheid reguleert. Ook dit wordt in verband gebracht met prostaatproblematiek.

Wat kun je doen tegen prostaatvergroting?

Er is geen pasklare oplossing tegen prostaatvergroting en prostaatklachten zoals een prostaatvergroting vraagt om een brede aanpak. Een kPNI therapeut kan je hier goed bij helpen.

Supplementen en kruidenpreparaten bij prostaatvergroting

Er zijn diverse supplementen verkrijgbaar die de symptomen van prostaatvergroting verlichten. Om prostaatklachten te voorkomen en behandelen is een voldoende inname van mineralen belangrijk. Onder andere zink, selenium, omega 3 en anti-oxidanten zoals lycopeen. Er zijn diverse kruidenpreparaten die gunstig werken op prostaatvergroting en symptomen ten gevolge hiervan. Deze werken onder andere in op de enzymen aromatase  of 5α-reductase, zie ook figuur 1, en kunnen de balans van hormonen beïnvloeden.

Ontstekingswaarde behandelen

Het is ook zeker zaak om de ontstekingswaarde te bekijken aangezien LGI doorgaans de grote drijfveer is achter prostaatvergroting. Toch moet je voorzichtig zijn met het zo maar remmen van LGI, want het kan een bescherming zijn tegen iets dat nog “ziekmakender” is en/of tegen totale energetische uitputting.

LGI kan al heel lang bestaan voordat het symptoom (in dit geval prostaatklachten) zich openbaart en multipele factoren kunnen dan inmiddels bijdragen aan de LGI. Het is van belang om al die factoren goed in kaart te brengen en alle werkingsmechanismes te behandelen. Gelukkig zijn een aantal natuurlijke middelen breed inzetbaar.

Gezonde levensstijl

LGI (en IR) is ook is zeker positief te beïnvloeden een door gezonde levensstijl. Zoals bijvoorbeeld een voedingspatroon dat arm is aan componenten die ontsteking, vervetting en/of hoge bloedsuikerwaarden bevorderen. En natuurlijk de juiste vitaminen, mineralen en anti-oxidanten bevatten.

Een andere levensstijl factor met bewezen goede effecten op LGI en prostaatproblematiek is meer beweging. Daarnaast hebben kracht- en duurtraining een positief effect op het gehalte aan testosteron. Dit is zeker van belang om de ratio te herstellen bij hogere leeftijd en/of verhoogde oestrogeenproductie. Daarentegen dragen een overmaat aan fyto-oestrogenen bij aan een te hoog oestrogeen gehalte. Bijvoorbeeld fyto-oestrogenen uit voeding, zoals soja of pesticiden via het milieu. Echter kunnen fyto-oestrogenen soms juist gunstig werken op symptomen door bezetting van (overmaat aan) oestrogeenreceptoren.

Kortom;

Bij prostaatvergroting is het is zaak erachter te komen waarom het lichaam LGI ontwikkeld. Een kPNI therapeut beschikt over kennis om de multipele factoren en werkingsmechanismes van een lichaam in beeld te brengen die bijdragen aan prostaatklachten. De kPNI therapeut kan de juiste levensstijl en voedingsadviezen geven. Ook de inzet van specifieke therapie of supplementen kunnen vervolgens bijdragen om prostaatvergroting te voorkomen en/of behandelen.

Over de auteur

Rolinka Otto is master in de kPNI (2013) en heeft een achtergrond als medisch bioloog en (gepromoveerd) wetenschappelijk onderzoeker. Via een orthomoleculaire opleiding is Rolinka in aanraking gekomen met de kPNI en is zij sinds 2007 enthousiast PNI-er.

Ze bezoekt met veel plezier vele kPNI en andere (na)scholingen. “Via de PNI ben ik weer terug in de wetenschap, maar nu op veel breder vlak dan in een specifiek onderzoek. Sinds bijna 15 jaar heeft zij een eigen praktijk, Selexion Health, gevestigd in Huizen (NH).