Fibromyalgie: betekenis, oorzaak en behandeling

Mensen met fibromyalgie ervaren wisselende klachten met wisselende intensiteit. De ene dag is de pijn verdraagbaar, de andere keer lig je de hele dag in bed. Wat is fibromyalgie precies? Waar heb je last van bij fibromyalgie? Wat is de oorzaak en nog belangrijker hoe kan het behandeld worden? Hieronder lees je meer over de betekenis van fibromyalgie, oorzaak én behandeling.

Wat is fibromyalgie?

Fibromyalgie wordt ook wel “weke delen reuma” genoemd en heeft betrekking op het bindweefsel (fibro), spieren (my) en pijn (algie). Fibromyalgie is een auto-immuunziekte. Dit betekent dat het immuunsysteem een belangrijke rol speelt. Immuuncellen horen normaal gesproken te zorgen voor een verdediging tegen o.a. virussen, bacteriën en infecties. Bij een auto-immuunziekte worden de verkeerde cellen aangevallen, namelijk onze eigen gezonde cellen. Hierdoor ontstaan in het lichaam ontstekingen en worden we ziek met pijn en vermoeidheid als gevolg. 

Welke symptomen heb je bij fibromyalgie?

De meest kenmerkende symptomen van fibromyalgie is de wijdverspreide pijn in spieren en bindweefsel op bepaalde plekken van het lichaam. Zie onderstaande afbeelding: ACR-Recommended Manual Tender Point.

De belangrijkste symptomen van fibromyalgie naast chronische pijn zijn: 

• slaapproblemen (in 80% van de gevallen)
• extreme vermoeidheid (91%)
• ochtendstijfheid die langer dan 15 minuten duurt (82%)
• hoofdpijn (60%)
• darmklachten (83%, waaronder diarree, coeliakie, prikkelbare darmsyndroom)
• ontsteking kaakgewricht
• concentratie- & geheugenstoornissen en depressies & angsten (88%). 

Diagnose fibromyalgie

Opvallend is dat deze auto-immuunziekte voornamelijk bij vrouwen voorkomt (90%), meestal tussen de 20-60 jaar. Om de diagnose fibromyalgie vast te stellen, wordt er gekeken naar de ziektegeschiedenis: zijn er gegeneraliseerde spierpijnklachten, oftewel: komen spierpijnklachten in het hele lichaam voor? Treden ze op in beide lichaamshelften (onder en boven de taille, zowel links als rechts) en bestaan klachten langer dan 3 maanden? 

Een lichamelijk onderzoek wordt gedaan middels aanrakingen. Tenminste 11 van de 18 zogenoemde ‘tenderpoints’ moeten pijn doen. Tenslotte wordt met de FIQ-vragenlijst vastgesteld in hoeverre er sprake is van fibromyalgie. De maximale score is 100; de gemiddelde fibromyalgie patiënt haalt 50 punten, sommigen zelfs meer dan 70. Er wordt in dat geval gesproken van ernstige fibromyalgie.

Oorzaken van fibromyalgie

De oorzaak is multi-factorieel; dat betekent dat er meerdere factoren een rol spelen. Het kan beginnen na een infectie (Epstein-Barrvirus, Herpes, Heptitis C, Clostridium) of na een fysiek trauma (ongeval, operatie, zware bevalling). In 91,7% van de gevallen zien we psychisch trauma door seksueel of fysiek misbruik. Ook erfelijke factoren kunnen een rol spelen. 

In ieder geval staat vast, dat het immuunsysteem bij fibromyalgie ondermijnd wordt door het verarmde Westerse dieet met (te) veel:

• suiker,
• koolhydraten,
• junkfood,
• koffie,
• alcohol,
• en verzadigde vetten.

Ook zien we dat een gebrek aan nutriënten een rol speelt, zoals vitamine B1, B3, B12, D3 en omega-3. Verder komen we vaak een zware metalen belasting tegen van kwik, aluminium, lood, amalgaam, pesticiden, PCB’s en xeno-oestrogenen. Tenslotte speelt niet alleen mee wát je eet maar ook hoe váák je eet. Een hoge maaltijdfrequentie is een belasting voor je immuunsysteem. Meer over de invloed van het immuunsysteem op fibromyalgie lees je hieronder.  

Fibromyalgie en het immuunsysteem

De genoemde oorzaken van fibromyalgie zetten het stress-systeem continu in werking. Hierdoor wordt de darmwand te vaak geopend om energie binnen te laten. Het gevolg is dat stoffen als toxinen en pathogenen in de bloedbaan terecht komen door verhoogde doorlaatbaarheid van de darm (lekkende darm), waardoor het immuunsysteem reageert. Die moet immers alle ongewenste stoffen vanuit de darm in de bloedbaan weer opruimen. Dit geldt ook voor de hersenen. De bloed-hersen-barrière zorgt voor een selectief transport richting de hersenen (niet alles mag erdoor). Een ander gevolg is dat verhoogde doorlaatbaarheid meer Substance-P en NMDA-activatie geeft, waardoor men gevoeliger wordt voor chronische pijnklachten (WM10). 

Werkingsmechanismen

Wanneer we kijken naar oorzaken van fibromyalgie is het immuunsysteem constant laaggradig in actie (LGI). Dit kost ongelooflijk veel energie! Er moeten vervolgens nogal wat werkingsmechanismen (WM) ingezet worden om het lichaam, of liever gezegd het immuunsysteem, van voldoende energie te voorzien. Daarmee verandert de hele energieverdeling met ernstige vermoeidheidsklachten als gevolg. Het immuunsysteem kent een aantal werkingsmechanismen die hem van energie voorzien. In het geval van fibromyalgie zijn dit: insulineresistentie(WM5), cortisolresistentie- en deficiëntie (WM6) en vaak ook hypothyreoïdie (trage schildklierwerking) (WM7).

Door systemische stress respons (WM9), hoge waarden van het stresshormoon cortisol, insulineresistentie en bloedsuikerspiegel problematiek, onvoldoende co-factoren (vitaminen en mineralen) om serotonine aan te maken en het tryptofaanmetabolisme ontstaat er een tekort aan serotonine met alle gevolgen van dien. Denk aan slaap- en darmstoornissen, depressie en overgevoeligheid voor pijn (WM10). 

Fibromyalgie en beweging

Door de pijn bij fibromyalgie is bewegen moeilijker. Bewegen is echter noodzakelijk om stoffen zoals zuurstof, vitaminen en mineralen naar de cellen te brengen. Een tekort aan zuurstof en beweging wordt zelfs gezien als een risicofactor voor het ontstaan van fibromyalgie. Dus, er moet bewogen worden! Een tekort aan diepe slaap voorkomt voldoende herstel, waardoor nog meer vermoeidheid optreedt. En zo blijf je in een vicieuze cirkel rond zingen.

Behandeling van fibromyalgie

De behandeling van fibromyalgie, wat kan helpen? Waar kijken wij als kPNI-therapeut naar?

1. Allereerst is herstel van de barrières belangrijk door voldoende eiwitten (eieren, vis, gevogelte, noten) & omega-3 vetzuren (vis, visolie). Daarnaast moet de darmwand hersteld worden met onder andere pre- en probiotica of baobab.
2. De serotoninehuishouding moet op orde komen. Een verstoorde serotoninehuishouding is immers mede verantwoordelijk voor de belangrijkste klachten. Zuurstof is hierbij een essentiële co-factor voor de productie van serotonine uit tryptofaan. Door (rustige) beweging – liefst in de buitenlucht – wordt meer zuurstof naar de cellen vervoerd. Dus: meer bewegen!
3. Over bewegen gesproken: te intensieve beweging zorgt voor verergering van klachten. Onderzoek laat zien dat een gecombineerd bewegingsprogramma met lage intensiteit, inclusief duurtraining en coördinatie, een verbetering geeft van psychologische variabelen, pijnperceptie, kwaliteit van leven en fysieke conditionering.
4. Ook de energiehuishouding en tekort aan voedingsstoffen moeten hersteld worden. Een kPNI-therapeut kijkt hierbij zowel naar leefstijlinterventies, als orthomoleculaire ondersteuning (ontstekingsremmende voeding en eventuele suppletie).
5. Pijnreductie is nodig om goede slaap en beweging mogelijk te maken. Dit kan op een natuurlijke manier, bijvoorbeeld met PEA. (Voor de therapeut: denk ook aan zuur-base evenwicht en methylatie!)
6. Een kPNI-therapeut kijkt altijd naar de oorzaak van de oorzaak (filmgeneeskunde). Als er stressfactoren of trauma aan fibromyalgie vooraf gaan, zal ook dáár aandacht aan moeten worden besteed.

Wil je graag meer grip op jouw klachten? Neem gerust contact op met een kPNI-therapeut en laat je adviseren over de mogelijkheden. 

Over de auteur:

Drs. Wendy Bonneveld – is sinds 2020 Master in de kPNI. Ze heeft een sociaal wetenschappelijke achtergrond en is ruim 20 jaar trainer-coach op het gebied van stress- en balans coaching. Ze heeft zich gespecialiseerd in vrouwen vanaf 40 jaar met chronische stress- & vermoeidheidsklachten en problemen met overgang/post-menopauze. Hierbij combineert ze kPNI-therapie met CSR- en loopbaan/leefstijl coaching voor een totaalaanpak. Haar praktijk is gevestigd in Montfoort.

Geraadpleegde literatuur: 

–       https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33024295 Fibromyalgie: een update over klinische kenmerken, aetiopathogenese en behandeling

–       https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33114203/ Fibromyalgie: recente vooruitgang in diagnose, classificatie, farmacotherapie en alternatieve remedies

–       https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30486733/ Fibromyalgie: Genetica en epigenetische inzichten kunnen de basis vormen voor de ontwikkeling van diagnostische biomarkers

–       https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6386210/  Psychologische impact van fibromyalgie: huidige perspectieven 

–       https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22110940/  Tegenspoed in het vroege leven als risicofactor voor fibromyalgie op latere leeftijd

–       https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31191788/ Chronische wijdverbreide pijn en fibromyalgiesyndroom: levenslooprisicomarkers bij jongeren

–       https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9407574/ Psychosociale factoren bij fibromyalgie vergeleken met reumatoïde artritis: II. Seksueel, fysiek en emotioneel misbruik en verwaarlozing: Dit onderzoek laat in 91,7% van de gevallen seksueel of fysiek misbruik zien.

–       https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32455853/ Fysieke inspanning met lage intensiteit verbetert catastrofale pijn en andere psychologische en fysieke aspecten bij vrouwen met fibromyalgie: een gerandomiseerde gecontroleerde studie