Cortisolresistentie vergroot de kans op ontstekingen

Cortisol staat vooral bekend om zijn ontstekingsremmende functie. De werking van veelgebruikte medicijnen – corticosteroïden genoemd – zijn op deze eigenschap van cortisol gebaseerd. Cortisol heeft echter veel meer functies. Het is een complex hormoon dat een stressreactie kan versterken, of juist uitzetten. Datzelfde geldt voor ontstekingen: cortisol kan het immuunsysteem stimuleren, maar is dus ook het ultieme ontstekingsremmende hormoon. Verder is het een belangrijk hormoon voor het vrijmaken van energie. Het activeert de productie van glucose in de lever. Wat de belangrijkste functie van de lever is. En het helpt bij het vrijmaken van vet uit de voorraad en de vetverbranding. Cortisol is het ‘glucocorticoïd’ hormoon wat letterlijk betekent dat het glucose (suiker) in het bloed verhoogt (gluco) en dat het wordt gemaakt in de bijnierschors (corticoïd). 

Anders gezegd: cortisol is een activator van de stress- en immuunreactie bij het begin van een ontsteking, infectie of acuut gevaar. Tijdens de stressreactie zorgt het voor voldoende energie om de problemen op te lossen. En als het gevaar eenmaal geweken is, stopt cortisol de stressrespons en de activiteit van het immuunsysteem. 

Wat gebeurt er nu met het opstarten en afronden van ontstekingen als we cortisolresistent zijn geworden? Daar gaan we in deze blog dieper op in. 

Cortisolresistentie

Cortisolresistentie houdt kortgezegd in dat cortisol niet meer zo goed alle functies kan uitoefenen zoals we in de inleiding hebben beschreven. Bij deze resistentie is het goed om je te realiseren dat sommige weefsels en cellen nog wel ontvankelijk zijn voor de boodschap van cortisol en andere dus niet meer. Verder kan er ook bij resistentie – zeker in het begin – nog veel cortisol in omloop zijn. Pas later zie je dat de hoeveelheid cortisol afneemt. Wat is de belangrijkste oorzaak van deze resistentie?

Chronische stress

Tijdens een stressreactie werken (nor)adrenaline en cortisol normaal gesproken samen. Eerst maken we razendsnel de neurotransmitter noradrenaline aan, wat zorgt voor alertheid en de eerste activatie van het immuunsysteem. Na een minuut of vijf komen daar de hormonen cortisol en adrenaline bij. Bij acute stress wordt deze reactie weer afgerond. Maar bij chronische stress en of een chronische activatie van het immuunsysteem blijft de stress- en immuunreactie aanhouden. Dit kan bijvoorbeeld door problemen in de darmen komen of door bloedend tandvlees. 

Vooral chronische stress is problematisch, omdat dan de activiteit van adrenaline in de tijd toe kan nemen, terwijl er resistentie ontstaan voor cortisol. De twee signalen – van adrenaline en cortisol – werken niet meer goed samen en cortisol vervult zijn functies niet meer naar behoren. Het gevolg is dat het immuunsysteem nu wel geactiveerd kan worden, maar dat er niet meer genoeg energie wordt vrijgemaakt om de problemen goed op te lossen. Ook wordt het uitzetten van de ontstekingsreacties steeds moeilijker. Hiermee neemt het risico op ontstekingen en bijvoorbeeld ook auto-immuunziektes toe. Bij langdurige stress zien we dan ook dat het lichaam gevoeliger wordt voor het ontwikkelen van ontstekingen. Soms is dit het eerste signaal dat er iets niet klopt. 

Invloed op insuline

Als we gaan kijken naar de invloed van stress op andere systemen en functies zien we bijvoorbeeld ook dat chronische stress via een aantal wegen kan leiden tot insulineresistentie (werkingsmechanisme insuline) en insuline is als hormoon nodig om beschadigd weefsel goed te repareren. Dat maakt de kans op chronische wat ernstigere ontstekingen ook weer groter. 

Om de functie van insuline goed te houden is het belangrijk om niet te vaak te eten, niet te veel koolhydraten te gebruiken en vooral ook lekker veel te bewegen, liefst nuchter.

Hoe herstellen we de cortisolgevoeligheid?

• Uiteraard door de oorzaken van stress aanpakken en ook door de darmen gezond houden of te maken en zeker bij regelmatig bloedend tandvlees de tandarts/parodontoloog/mondhygiënist inschakelen. 
• Daarnaast kunnen we de functie van cortisol met gezonde voeding beïnvloeden. Vooral de aanwezigheid van veel verschillen zogenaamde bio flavonoïden in de voeding is belangrijk. Deze zitten in verse kruiden en specerijen, bosvruchten, groentes en fruit. Alles met veel kleur en of sterke smaak bevat veel flavonoïden.
• Bladgroentes met veel foliumzuur zijn belangrijk, voldoende dierlijke eiwitten uit het water en gevogelte en veel zwavelhoudende producten zoals uien, knoflook, broccoli, eieren. Dit alles zo gevarieerd mogelijk. 
• Specifiek als aanvulling op de voeding kunnen we kurkuma gebruiken om de ontstekingen tegen te gaan, ashwaganda om de werking van de bijnieren te stimuleren, korte periodes extra hoge dosis vitamine C nemen etc.
• Als het niet lukt om met de voeding voldoende binnen te krijgen kun je dit ook met supplementen aanvullen.
• Wat ook werkt is het inzetten van hormetische prikkels zoals koud baden, intermittent fasting en ademhalingsoefeningen. 
• Neem bij ernstige uitputting contact op met een goed opgeleide arts/therapeut om onder begeleiding de cortisolgevoeligheid te herstellen. 

Prednison is een medicijn dat een sterke ontstekingsremmende werking heeft en celdeling remt. Het is de chemische variant van cortisol. Kortdurig gebruik kan levensreddend zijn en bij ernstige klachten veel verlichting geven. Langdurig gebruik heeft echter veel bijwerkingen. Daarom is het goed om snel te kijken of we de functie van cortisol kunnen verbeteren waardoor deze medicatie minder lang genomen hoeft te worden.

Persoonlijk advies

Heb jij ook het gevoel dat je last hebt van cortisolresistentie en ontstekingsgevoeligheid? Kijk dan of 1 van onze kPNI therapeuten jou kan helpen. 

Over de auteur

Erik Schut heeft meer dan 30 jaar ervaring. Hij is begonnen als fysiotherapeut, heeft acupunctuur en traditionele Chinese geneeskunde gestudeerd, gevolgd door de opleiding tot orthomoleculair kPNI therapeut.
Na de afronding van de master opleiding klinische Psycho-Neuro-Immunologie in Gerona (Spanje) werkt hij als klinisch Psycho-Neuro-Immunoloog en maakt hij gebruik van de opgedane ervaring en inzichten.

In de praktijk behandelt en begeleidt hij vooral mensen met chronische vaak onbegrepen klachten. Het werkmodel dat binnen de klinische Psycho-Neuro-Immunologie (kPNI) is ontwikkeld maakt het mogelijk de oorzaken van deze problematiek in kaart te brengen en samen met de patiënt te zoeken naar oplossingen. We weten dat een groot deel van deze klachten ontstaan door onze leefstijl en leefomgeving. Door het wegnemen van deze invloeden via verandering van voeding, beter bewegen en leren omgaan met de druk van het dagelijks leven wordt de weg vrijgemaakt voor herstel. Door daarnaast ook de actuele klachten aan te pakken is herstel of verbetering vaak prima mogelijk. Een belangrijk doel is dat je weer controle krijgt over je gezondheid.

www.erikschut.nl